މަދަނީ ބަސް ނޭހުމަކީ ސަރުކާރުގެ ސިޔާސަތުތަކާއި މުޖުތަމަޢުގެ އާދަކާދަތަކާ ދެކޮޅަށް، އަޚްލާޤީ އުސޫލުތަކުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް، ޤާނޫނުތަކާ ޚިލާފުވުމަށް ގަސްދުގައި ކުރާ ޢަމަލުތަކެވެ. މި މަފްހޫމުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ގިނަ ފަލްސަވާވެރިން ވަނީ އެކި ނަޒަރިއްޔާތުތައް ހާމަކޮއްފައެވެ.

ހެންރީ ޑޭވިޑް ތޯރޯ އަކީ މަދަނީ ބަސްނޭހުމާއި ގުޅޭ ގޮތުން  އެންމެ ފުރަތަމަ ލިޔުންތައް ލިޔުނު ލިޔުންތެރިންގެ  ތެރެއިން މީހެކެވެ. އޭނާގެ ”ސިވިލް ޑިސްއޯބީޑިއަންސް“ (1849) މަޝްހޫރު މަޒުމޫނުގައި، އަނިޔާވެރި ޤާނޫނުތަކަށްވުރެ ފަރުދީ  ވިސްނުން މަތިވެރިކަމަށް ބާރުއަޅައި، ”އެންމެ މަދުން ވެރިކަންކުރާ ސަރުކާރަކީ އެންމެ ރަނގަޅު ސަރުކާރު“ ކަމަށް ސިފަކުރައްވާފައި ވެއެވެ..

މާޓިން ލޫތަރ ކިންގ ޖޫނިއަރ އަކީ މަދަނީ ޙައްޤުތަކުގެ ޙަރަކާތުގެ އިސް ލީޑަރެކެވެ. އޭނާގެ ”ލެޓަރ ފްރޮމް ބާމިންގހަމް ޖެއިލް“ (1963) ގައި، އަނިޔާވެރި ޤާނޫނުތަކަށް ދެކޮޅު ހެދުމަކީ އަޚްލާޤީ ވާޖިބެއްކަމަށް ވިދާޅުވެ، އަދި މިކަން ކުރަންވާނީ އަނިޔާވެރިކަމެއް ނެތި ކަމަށް  ބުނެފައިވެއެވެ..

ޖޯން ރޯލްސް އޭނާގެ ”އަ ތިއަރީ އޮފް ޖަސްޓިސް“ (1971) ފޮތުގައި، މަދަނީ ބަސްނޭހުން ޞައްޙަވާނެ ޝަރުޠުތައް ބަޔާންކުރިއެވެ. މީގެ ތެރޭގައި އަނިޔާވެރި ޤާނޫނުތައް އިޞްލާޙުކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރުމާއި، ޢާންމުކޮށް ފެންނަ ގޮތަށް ކުރުމާއި، އަދި އަނިޔާވެރިކަމެއްނެތި ކުރުން ހިމެނެއެވެ.

ހަނާ އަރެންޓް އަށް ފެނިވަޑައިގަތީ މަދަނީ ބަސްނޭހުމަކީ ސިޔާސީ މިނިވަންކަމަށް ކޮންމެހެން ބޭނުން އެއްޗެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އަދި މިކަމުން ޢާންމު ބަހުސްތަކާއި ރައްޔިތުންގެ ބައިވެރިވުން އިތުރުވާނެ ކަމަށް ދެކެވަޑައިގަތެވެ.

މަހާތްމާ ގާންދީ ވަކާލާތުކުރެއްވީ ސަތްޔާގްރަހަ (ޙަޤީޤަތުގެ ބާރު) އަށެވެ. އަދި އަނިޔާވެރިކަމާ ދެކޮޅަށް އަނިޔާވެރިކަމެއްނެތި މަދަނީ ބަސްނޭހުމަކީ އަޚްލާޤީ ވާޖިބެއްކަމަށް ވިދާޅުވިއެވެ.

ޖުރގެން ހަބަރމާސް އަށް ފެނިވަޑައިގަތީ މަދަނީ ބަސްނޭހުމަކީ ޢާންމު ބަހުސްތަކާއި ސިޔާސީ ބަދަލުތަކަށް މަގުފަހިކޮށްދޭ އެއްޗެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ރޮބަޓް ޕޯލް ވޯލްފް ވިދާޅުވީ މަދަނީ ބަސްނޭހުމަކީ ފަރުދީ މިނިވަންކަމާއި އަޚްލާޤީ ވިސްނުމުގެ ބައެއް ކަމަށެވެ.

މިއަދުގެ ދުނިޔޭގައިވެސް މަދަނީ ބަސްނޭހުމަކީ އިޖްތިމާޢީ ބަދަލު ގެނައުމަށް ބޭނުންކުރާ މުހިންމު ވަސީލަތެކެވެ. ތާރީޚުގައި ފާހަގަކުރެވިފައިވާ ނަޒަރިއްޔާތުތަކުން މިއަދުގެ ސިޔާސީ ޙަރަކާތްތެރިންނަށް އަނިޔާވެރިކަމާ ދެކޮޅަށް ތެދުވުމަށް ހިތްވަރު ލިބެއެވެ..

މަދަނީ ބަސްނޭހުމާއި މެދު ނަޒަރިއްޔާތުތަކުގެ މައްޗަށް ވިސްނާލުމުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ފެންނަނީ މި ކަމުގެ ބޭނުންތެރި ކަމާއި މުހިންމުކަމެވެ. މިއީ ހަމައެކަނި ޤާނޫނުތަކާ ޚިލާފުވުމެއް ނޫނެވެ. މިއީ އިންސާނީ ބުއްދިއާއި އަޚްލާޤީ އުސޫލުތަކުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް، މުޖުތަމަޢުގައި ހުރި އަނިޔާވެރިކަމާއި  ބޭއިންސާފާއި ދެކޮޅަށް އަޑުއުފުލުމެވެ.

ތޯރޯ، ކިންގ، ގާންދީ އަދި އެހެނިހެން  ސިޔާސީ މުފައްކިރުންގެ ވިސްނުންތަކުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ދަސްވަނީ މަދަނީ ބަސްނޭހުމަކީ ހަމައެކަނި ޤާނޫނުތަކާ ދެކޮޅުހެދުމެއް ނޫންކަމެވެ. މިއީ އިންސާނީ ކަރާމާތާއި ޙައްޤުތަކަށް ޓަކައި ކުރާ ނަފްސާނީ އަދި އަޚްލާޤީ ދަތުރެކެވެ. މި ދަތުރުގައި އަނިޔާވެރިކަމެއް ނެތި، ޢާންމުކޮށް ފެންނަ ގޮތަށް، އަދި ވަކި މަޤްޞަދެއް ޙާޞިލުކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރުން މުހިންމެވެ.

މިއަދުގެ ދުނިޔޭގައި، ތަފާތު އެކި މައްސަލަތަކާ ގުޅިގެން މަދަނީ  ބަސްނޭހުމުގެ ޙަރަކާތްތައް ފެންނަމުންދެއެވެ. މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާ ދެކޮޅަށް، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަށް ޓަކައި، އަދި ސިޔާސީ އިޞްލާޙަށް ގޮވާލައި ގިނަ ބަޔަކު ނުކުމެއެވެ. މި ހުރިހާ ޙަރަކާތްތަކެއްގެ ފަހަތުގައިވެސް ވަނީ މަދަނީ ބަސްނޭހުމުގެ އަސާސްތަކެވެ..

ނަމަވެސް، މަދަނީ ބަސްނޭހުމަކީ ފަސޭހަ މަގެއް ނޫނެވެ. މިއީ ގިނަފަހަރު ނުރައްކާތަކާއި ޤުރުބާނީތަކާ ކުރިމަތިލާންޖެހޭ ކަމެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް، މުޖުތަމަޢުގެ ވިޖްދާނަށް އަސަރުކޮށް، ބަދަލު ގެނައުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭ ބާރުގަދަ ވަސީލަތެކެވެ.

މަދަނީ ބަސްނޭހުމަކީ އަނިޔާވެރިކަމާއި ބޭ އިންސާފާއި ދެކޮޅަށް ތެދުވުމާއި އަދި ޢަދުލުވެރި އަދި ހަމަހަމަ މުޖުތަމަޢެއް ބިނާކުރުމަށް ކުރާ މަސަކަތެކެވެ.